:جستجو
مراکز قرآنی
منتخبين مراكز قرآني
تفسیر نور
تواشیح
پرتال ثامن الائمه
زمان
 

جمعه 28 مهر 1402

 
 
خلاصه آمار سايت
 
 
 
 
.امام علي (عليه السلام) مي فرمايند : بهايي براي جان شما جز بهشت نيست ، پس به كمتر از آن نفروشيدش .
 
 
 
 
تفسير موضوعي قرآن كريم

برگرفته شده از کتاب پیام قرآن نوشته آیت الله العظمی مکارم شیرازی
عدد پیامبران در قرآن و روایات
مقدمه:

در این بحث به چند سؤال مهم درباره پیامبران الهى پاسخ گفته مى شود:
1- عدد پیامبران در قرآن
2- پیامبران اولوالعزم و کتب آسمانى آنها
3- فرق میان رسول و نبى
4- چرا پیامبران بزرگ از منطقه خاصّى از شرق برخاسته اند؟
5- تکامل ادیان و اشاره اى به مسأله خاتمیّت
البتّه محور این بحث ها همگى قرآن مجید و براساس تفسیر موضوعى است، یعنى نخست از دیدگاه قرآن در این جهات بحث مى شود و سپس مسائل دیگرى را که از روایات اسلامى و تواریخ و ادلّه عقلیه استفاده مى کنیم به طور جداگانه مورد بررسى قرار مى دهیم تا ابعاد مختلف این مباحث روشن گردد.

نخست به بحث عدد پیامبران در قرآن مجید باز مى گردیم و به سراغ آیات قرآن مى رویم.
در آیه 78 سوره غافر مى خوانیم:
(وَلَقَدْ اَرْسَلْنَا رُسُلاً مِّنْ قَبْلِکَ مِنْهُمْ مِّنْ قَصَصْنَا عَلَیْکَ وَ مِنْهُمْ مَّنْ لَّمْ نَقْصُصْ عَلَیْکَ): «ما پیش از تو پیامبرانى فرستادیم، سرگذشت گروهى از آنان را براى تو باز گفته و سرگذشت گروهى را براى تو بازگو نکرده ایم»
از این آیه به خوبى استفاده مى شود که نام گروهى از انبیاء و رسولان الهى در قرآن مجید ـ لااقل در سوره هایى که قبل از سوره غافر نازل شده است ـ (1)و عدد آنان بیش از آن است که در قرآن ذکر شده.
شبیه همین معنا در آیه 164 سوره نساء آمده، آن جا که مى فرماید: (وَ رُسُلاً قَدْ قَصَصْنَاهُمْ عَلَیْکَ مِنْ قَبْلُ وَ رُسُلاً لَّمْ نَقْصُصْهُمْ عَلَیْکَ وَ کَلَّمَ اللهُ مُوْسى تَکْلِیماً): «و پیامبرانى که سرگذشت آنها را پیش از این براى تو بازگفته ایم و پیامبرانى که سرگذشت آنها را بیان نکرده ایم و خداوند با موسى سخن گفت. (و این امتیاز، از آن او بود.)»(2)
البتّه تعداد پیامبران الهى با ذکر عدد در آیات قرآن مجید مشخص نشده است، ولى از بعضى آیات به خوبى استفاده مى شود که عدد آنها بسیار زیاد بوده چنان که در آیه 24 سوره فاطر مى خوانیم: (اِنَّا اَرْسَلْنَاکَ بِالْحَقِّ بَشِیراً وَ نَذیِراً وَ اِنْ مِّنْ اُمَّةٍ اِلاَّ خَلاَ فِیهَا نَذِیرٌ): «ما تو را بحق به عنوان بشارت دهنده و انذار کننده فرستادیم و هر امّتى در گذشته انذارکننده اى داشته است!»
با توجّه به عنوان «بشیر» و «نذیر» که در صدر آیه درباره پیغمبر اکرم(صلي الله عليه و آله) آمده، استفاده مى شود که منظور از «نذیر» در ذیل آیه نیز پیامبران الهى است و با توجّه به عمومیت مفهوم آیه استفاده مى شود که در گذشته در میان هر امّتى پیامبرى از پیامبران الهى ظهور کرده و صداى انذار خود را به گوش آنها رسانده است و این که بعضى از مفسّران «نذیر» را در این جا به معناى وسیع ترى گرفته اند که شامل علماء و دانشمندانى که مردم را انذار مى کنند مى شود مسلّماً خلاف ظاهر آیه مى باشد.
به این ترتیب روشن مى شود که عدد انبیاى الهى از نظر قرآن عددى است بسیار بالا!

سؤال:

در این جا این سؤال پیش مى آید که چگونه مى توان مضمون آیه فوق را با بعضى از آیات قرآنى که خطاب به پیغمبر اسلام(صلى الله علیه وآله) مى گوید: (وَ مَا آتَیْنَاهُمْ مِّنْ کُتُبٍ یَدْرُسُونَهَا وَ مَا اَرْسَلْنَا اِلَیْهِمْ قَبْلَکَ مِنْ نَّذِیر): «ما (قبلاً) چیزى از کتابهاى آسمانى را به آنان نداده ایم که آن را بیاموزند (و به اتکاى آن سخنان تو را تکذیب کنند)، و پیش از تو هیچ (پیامبر) بیم دهنده اى براى آنان نفرستادیم»(3)است: (تَنْزِیلَ الْعَزیزِ الرَّحیمِ ـ لِتُنْذِرَ قَوْمَاً مَّا اُنْذِرَ آبائُهُمْ فَهُمْ غَافِلُوْنَ): «(این قرآنى است که) از سوى خداوند توانا و مهربان نازل شده است ـ تا قومى را انذار کنى که پدرانشان (هرگز)انذار نشدند، از این رو آنان غافلند.»(4)

پاسخ

ظاهراً منظور از انذار کننده در این آیات، پیامبران بزرگ الهى، مخصوصاً پیامبران اولوالعزمى که آوازه آنها در همه جا پیچیده است، مى باشد وگرنه طبق دلایل مختلفى که از عقل و نقل داریم در هر زمانى حجّت الهى براى مشتاقان و طالبان وجود دارد و اگر دوران میان حضرت مسیح(علیه السلام) و پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) را دوران فترت شمرده اند به این معنا نیست که مطلقاً حجت الهى وجود نداشته، بلکه منظور فترت از نظر قیام پیامبران بزرگ و مشهور است.
لذا امیرمؤمنان على(علیه السلام) در این زمینه مى فرماید: «اِنَّ اللهَ بَعَثَ مُحَمَّداً(صلى الله علیه وآله) وَ لَیْسَ اَحَدٌ مِنَ الْعَرَبِ یَقْرَءُ کِتَابَاً وَ لاَ یَدَّعی نُبُوَّةً»: «خداوند هنگامى محمد(صلى الله علیه وآله) را مبعوث کرد که احدى از عرب کتاب آسمانى نمى خواند و ادّعاى نبوّت نمى کرد.»(5)
به هر حال از مجموع آنچه گفته شد به خوبى استفاده مى شود که عدد پیامبران الهى در طول تاریخ بسیار زیاد بوده، اما قرآن مجید، رقم خاصّى براى آن تعیین نکرده است.
عدد پیامبرانى که نام آنها صریحاً در قرآن مجید آمده است فقط 26 نفر است و آنها عبارتند از :آدم، نوح، ادریس، صالح، هود، ابراهیم، اسماعیل، اسحاق، یوسف، لوط، یعقوب، موسى، هارون، شعیب، زکریا، یحیى، عیسى، داوود، سلیمان، الیاس، الیسع، ذوالکفل، ایوب، یونس، عزیر، و محمّد(صلوات الله علیه و سلامه علیهم اجمعین).
در آیات 83 تا 86 سوره انعام نام هیجده نفر از آنها ذکر شده است، مى فرماید:
(وَ تِلْکَ حُجَّتُنَا آتَیْنَاهَا اِبْرَاهِیمَ عَلى قَوْمِهِ نَرْفَعُ دَرَجَاتٍ مَّنْ نَّشَاءُ اِنَّ رَبَّکَ حَکِیمٌ عَلِیمٌ ـ وَ وَهَبْنَا لَهُ اِسْحَاقَ وَ یَعْقُوبَ کُلاًّ هَدَیْنَا وَ نُوحاً هَدَیْنَا مِنْ قَبْلُ وَ مِنْ ذُرِّیَّتِهِ داوُودَ وَ سُلَیْمَانَ وَ اَیُّوبَ وَ یُوسُفَ وَ مُوسَى وَ هَارُونَ وَ کَذلِکَ نَجْزِى الْمُحْسِنِینَ ـ وَ زَکَرِیّا وَ یَحْیى وَ عِیسى وَ اِلْیَاسَ کُلٌّ مِّنَ الصَّالِحِینَ - وَ اِسْمَاعِیلَ وَ الْیَسَعَ وَ یُونُسَ وَ لُوطاً وَ کُلاًّ فَضَّلْنا عَلَى الْعَالَمِینَ).
در آیه 85 سوره انبیاء نام ادریس ـ و ذا الکفل(علیها السلام) آمده: (وَ اِسْمَاعِیلَ وَ اِدْرِیسَ وَ ذَاالْکِفْلِ کُلٌّ مِّنَ الْصَّالِحِینَ).
در آیه 89 سوره هود به دو نفر دیگر از آنان (هود و صالح) اشاره شده: (وَ یَا قَوْمِ لاَیَجْرِمَنَّکُمْ شِقَاقِى اَنْ یُصِیبَکُمْ مِّثْلُ مَا اَصَابَ قَوْمَ نُوحٍ اَوْ قَوْمَ هُودٍ اَوْ قَوْمَ صَالِحٍ).
در آیه 36 سوره عنکبوت اشاره به حضرت شعیب(علیه السلام) شده است: (وَ اِلى مَدْیَنَ اَخَاهُمْ شُعَیْباً).
در آیه 30 سوره توبه اشاره به عزیر(علیه السلام) شده: (وَ قَالَتِ الیَهُوْدُ عُزَیْرٌ ابْنُ اللهِ).
در آیه 33 سوره آل عمران مى خوانیم: (اِنَّ اللهَ اصْطَفى آدَمَ وَ نُوحاً و آلَ اِبْرَاهِیْمَ وَ آلَ عِمْرانَ عَلَى الْعَالَمِینَ). و بالاخره در آخرین آیه سوره فتح نام پیامبر خاتم(صلى الله علیه وآله)آمده است: (مُّحمَّدٌ رَّسُولُ الله). و این مجموع نام هاى آن 26 بزرگوار است در نمونه اى از آیات قرآن.
ولى علاوه بر این 26 پیامبر بزرگ پیامبران دیگرى نیز هستند که در قرآن بدون ذکر نام اشاره به آنها شده است مانند: اشموئیل(علیه السلام)(6)عنوان (وَ قالَ لَهُمْ نَبِیُّهُمْ...): «پیامبر آنها به آنان گفت...» به او اشاره شده است.
همچنین یوشع (علیه السلام)که در آیه 60 سوره کهف، به عنوان (وَ اِذْ قالَ مُوْسى لِفَتهُ): «هنگامى را که موسى به یار همسفرش گفت...» به او اشاره شده که به اعتقاد بسیارى از مفسّران، منظور در این جا یوشع بن نون است.
و ارمیا(علیه السلام) که در آیه 259 سوره بقره به عنوان (اَوْ کَالَّذِى مَرَّ عَلى قَرْیَةٍ...): «یا همانند کسى که از کنار یک آبادى (ویران شده) عبور کرد» ذکر شده است، هرچند بعضى او را عزیر یا خضر مى دانند ولى در روایت امام باقر(علیه السلام) نام او ارمیا ذکر شده است.
خضر (علیه السلام)که در آیات متعدد سوره کهف از جمله آیه 65، به عنوان (عبداً مّن عبادنا): «بنده اى از بندگان ما» ذکر شده است، هرچند نام او صریحاً در این آیات نیامده است ولى طبق مشهور او نیز از پیامبران الهى بوده است، در آیات سوره کهف قرائن متعددى نیز براى آن وجود دارد.
از آیه 163 سوره نساء نیز استفاده مى شود که بر اسباط بنى اسرائیل وحى نازل مى شده، آن جا که مى فرماید: (وَ اَوْحَیْنَا اِلَى اِبْرَاهِیمَ وَ اِسْمَاعِیلَ وَ اِسْحَاقَ وَ یَعْقُوبَ وَ الاَْسْبَاطِ): «به نوح و پیامبران بعد از او وحى فرستادیم و (نیز) به ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و اسباط (پیامبران از فرزندان یعقوب)» و این دلیل بر مقام نبوّت آنها است.
«اسباط» جمع سبط (بر وزن سَنَد) در این جا به معناى قبایل بنى اسرائیل است که هر کدام پیامبرى داشتند.
کوتاه سخن این که عدد پیامبرانى که خداوند در قرآن اشاره به داستان و سرگذشت آنها نموده از 26 نفر متجاوز است، این عدد تنها مربوط به کسانى است که نام آنها صریحاً ذکر شده.
عدد پیامبران در احادیث اسلامى
در روایات اسلامى درباره تعداد پیامبران الهى بحث بیشترى دیده مى شود، از جمله در روایت مشهورى،عدد آنها 124 هزارنفر ذکر شده ولى در بعضى از روایات عدد آنها تنها 8 هزار نفر شمرده شده که 4 هزار از بنى اسرائیل و 4 هزار نفر از غیر آنها بودند.(7)
در حدیثى از امام على بن موسى الرضا(علیه السلام) آمده است که پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله)فرمود: «خَلَقَ اللهُ عَزَّوَجَلَّ مَأَةَ اَلْفِ نَبِىٍّ وَ اَرْبَعَةَ وَ عِشْرینَ اَلْفِ نَبِىٍّ، اَنَا اَکْرَمُهُمْ عَلَى اللهِ وَ لاَ فَخْرَ، وَ خَلَقَ اللهُ عَزَّوَجَلَّ مِأَةَ اَلْفِ وَصِىّ و اَرْبَعَةَ وَ عِشْرِینَ اَلْفِ وَصِىٍّ فَعَلِىٌّ اَکْرَمُهُمْ عَلَى اللهِ وَ اَفْضَلُهُمْ»: «خداوند 124 هزار پیامبر آفرید که من از همه آنان نزد خدا گرامى ترم در عین حال فخر و مباهاتى نمى کنم ـ این از لطف خدا است ـ و خداوند 124 هزار وصى آفرید که على(علیه السلام) از همه آنان نزد خداوند گرامى تر است.»(8)
در حدیث دیگرى از پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) مى خوانیم که در پاسخ سؤال ابوذر از عدد پیامبران الهى فرمود: «آنها 124 هزار نفر بودند» و در پاسخ سؤال از تعداد رسولان عدد 313 نفر را بیان فرمود.(9)
در حدیث دیگرى امام باقر(علیه السلام) از پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) چنین نقل مى فرماید: «کَانَ عَدَدُ جَمِیعِ الاَْنْبِیَاءِ مِأَةَ اَلْفِ نَبِىٍّ وَ اَرْبَعَةَ وَ عِشْرِینَ اَلْفِ نَبِىٍّ خَمْسَةٌ مِنْهُمْ اُولُوا الْعَزْمِ: نُوْحٌ وَ اِبْرَاهِیمُ وَ مُوْسى وَ عِیسى وَ مُحَمَّدٌ»: «عدد تمام انبیاء 124 هزار بود که 5 نفر از آنان اولوالعزم بودند: نوح و ابراهیم و موسى و عیسى و محمد(علیهم السلام).»(10)



پی نوشتها:

1. بنا به نقلى سوره غافر پنجاه و هفتمین سوره اى است که بر پیامبر(صلى الله علیه وآله) نازل شده.
2. سوره نساء، طبق روایتى نود و دوّمین سوره قرآن مجید است که بر آن حضرت نازل گردیده.
3. سوره سبا، آیه 44.
4. بسیارى از مفسّران «ما» را در جمله «ما انذر آبائهم» نافیه دانسته اند، جمله «فَهُمْ غَافِلُونَ» و آیه 3 سوره سجده (لِتُنْذِرَ قَوْمَّاً مَّا اَتاهُمْ مِّنْ نَذِیر مِّنْ قَبْلِکَ لَعَلَّهُمْ یَهْتَدُونَ)، دو گواه بر این مدعى است ولى بعضى دیگر «ما» را موصوله یا مصدریه مى دانند و هر دو احتمال، ضعیف به نظر مى رسد و آنچه بالا آمد براساس معناى اول است.
5. نهج البلاغه، خطبه 33 و 104.
6. بعضى نام او را یوشع و بعضى شمعون دانسته اند، ولى مشهور میان مفسّران همان اشموئیل است، مجمع البیان، جلد 1 و 2، صفحه 350.
7. نورالثقلین، جلد 4، صفحه 537.
8. بحارالانوار، جلد 11، صفحه 30، حدیث 21.
9. همان مدرک، صفحه 32 حدیث 24.
10. همان مدرک، صفحه 41، حدیث 43.


 
عکس روز
 

 
 
نوا
 

Salavate emam reza

 
 
ورود اعضاء
   
 
اخبار قرآني
 
 
  موسسه فرهنگی قرآن وعترت ثامن‌الائمه علیه السلام در نوزدهمین نمایشگاه بین المللی قرآن و عترت اصفهان
  حضور پسران ودختران نسیم رحمت در جشن انقلاب و راهپیمایی ۲۲ بهمن ماه سال 1402
  مراسم آیین نمادین زنگ انقلاب به مناسبت دهه فجر
  جشن عبادت دانش آموزان سوم دبستان دخترانه نسیم رحمت
  حضور خادمان امام رضا در دبستان و پیش دبستانی پسرانه نسیم رحمت
  جشن پایان سال تحصیلی نوآموزان پیش دبستانی های موسسه فرهنگی آموزشی نسیم رحمت رضوی
  برگزاری همایش اساتید، مربیان و معلمین موسسه فرهنگی قرآن و عترت ثامن الائمه علیهم السلام و نسیم رحمت رضوی
  برگزاری محفل انس با قرآن کریم در شهر افوس با همکاری مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت ثامن الائمه علیه السلام
  به وقت کلاس رباتیک
  مراسم تجلیل از رتبه اول مسابقات بین المللی کشور کرواسی و رتبه اول مسابقات تلویزیونی کشوری اسراء
 
 
 
میهمانان دانشجویان خردسالان   فارسی العربیة English
كليه حقوق اين سايت مربوط به مؤسسه ثامن الائمه(ع) ميباشد