:جستجو
مراکز قرآنی
منتخبين مراكز قرآني
تفسیر نور
تواشیح
پرتال ثامن الائمه
زمان
 

جمعه 28 مهر 1402

 
 
خلاصه آمار سايت
 
 
 
 
.امام علي (عليه السلام) مي فرمايند : شتاب پيش از توانايي بر كار و سستي پس از به دست آوردن فرصت ، از بي خردي است .
 
 
 
   
تفسير موضوعي قرآن كريم

برگرفته شده از کتاب پیام قرآن نوشته آیت الله العظمی مکارم شیرازی

خالِق- خَلاّق - احْسَنُ الخالِقین


مقدمه:
 
تقسیم صفات خدا به صفات ذات و صفات فعل، از معروف ترین تقسیمات بحث صفات است که قبلاً هم به آن اشاره کرده ایم.
صفات ذات صفاتى است که عین ذات خداوند است و حتّى قبل از صدور افعال از او، این صفات براى او ثابت بوده است، مانند ازلى بودن، ابدى بودن، علم و قدرت.
امّا صفات فعل، صفاتى است که با ملاحظه انجام فعلى از ناحیه آن ذات مقدّس بر او اطلاق مى شود، مثلاً مى گوئیم خداوند خالق و رازق است، مسلّماً این صفت قبل از آن که مخلوقى را بیافریند و روزى دهد بر او اطلاق نمى شد. (البتّه قدرت بر خلقت و روزى دادن را داشت امّا وصف خالق و رازق بر او صادق نبود.)
بنابراین صفات فعل در واقع حادثند و طبعاً عین ذات خدا نیستند و در حقیقت آنها مفاهیمى هستند در ذهن ما.
آنچه در خارج وجود دارد، ذات پاک خدا و افعال او است، هنگامى که ما صدور این افعال را از ذات پاک او مى بینیم، به تعبیر علماى بزرگ این صفات را در ذهن خود براى او انتزاع مى کنیم، مى گوئیم او «خالق» است او «رازق» است او «محیى» (زنده کننده) و او «ممیت» (میراننده) است. (بعداً توضیحات بیشترى در این زمینه خواهد آمد.)
و از آنجا که افعال خدا بى نهایت است، صفات فعل او نیز چنین است.
امّا مهمترین صفات فعل که در قرآن مجید براى آن ذات پاک آمده، که علاوه بر تکمیل معرفة الله آثار تربیتى فوق العاده اى در زندگى انسان ها دارد و هریک از آنها او را در مراحل تکامل صفات انسانى راهنمائى و کمک مى کند صفات زیر است.
1. خالق 2. خلاّق 3. احسن الخالقین 4. فاطر 5. بارىء 6. فالق 7. بدیع 8. مصور 9. مالک 10. ملک 11. حاکم 12. حکیم 13. رب 14. ولى 15. والى 16. مولى 17. حافظ 18. حفیظ 19. رقیب 20. مهیمن.21. رازق 22. رزّاق 23. کریم 24. حمید 25. فتّاح 26. رحمن 27. رحیم 28. ارحم الراحمین 29. ودود 30. رؤف 31. لطیف 32. حفىّ 33. غافر 34. غفور 35. غفار 36. عفو 37. تواب 38. جبّار 39.شکور 40. شاکر 41. شفیع 42. وکیل 43. کافى 44. حسیب 45. سریع الحساب 46. اسرع الحاسبین 47. سریع العقاب 48. شدید العقاب 49. نصیر 50. نعم النصیر 51. خیر الناصرین 52. قاهر 53. قهار 54. غالب 55. سلام 56. مؤمن 57. محیى 58. شهید 59. هادى 60. خیر.
این نکته نیز قابل توجّه است که صفات شصت گانه فوق که در آیات مختلف قرآن مجید آمده است، بعضى داراى مفهوم هاى متقارب و نزدیک به هم مى باشد و لذا هر گونه متقارب را در یک فصل همراه هم مورد بحث قرار مى دهیم.
بعضى از صفات نیز مى باشد که داراى دو مفهوم متفاوت است، به اعتبارى جزء صفات ذات است و به اعتبارى جزء صفات فعل چنانکه در توضیحات به خواست خدا به آن اشاره خواهد شد. (دقّت کنید.)
1. خالِقٌ 2. خَلاّقٌ 3. احْسَنُ الخالِقین
این اوصاف در آیات متعدّدى در قرآن مجید در موارد مختلفى به کار رفته است:

1. (قُلِ اللهُ خَالِقُ کُلِّ شَیْءٍ): «بگو: خدا آفریننده همه چیز است.»(1)

در اینجا ناظر به آفرینش همه موجودات جهان مى باشد.

2. (إِنِّی خالِقٌ بَشَراً مِنْ طِینٍ): «من بشرى را از گِل مى آفرینم.»(2)

در اینجا نظر به آفرینش انسان که گُل سر سبد عالم خلقت است آنهم از موجود ناچیزى همچون گِل مى باشد.

3. (هُوَ اللهُ الْخالِقُ الْبارِئُ الْمُصَوِّرُ): «او خداوندى است هستى بخش، آفریننده‌اى ابداع‌گر.»(3)

4. (إِنَّ رَبَّکَ هُوَ الْخَلّاقُ الْعَلِیمُ): «به یقین، پروردگار تو آفریننده آگاه است.»(4)

در اینجا نظر به آفرینش هاى وسیع و گوناگون الهى دارد.

5. (ثُمَّ أَنْشَأْناهُ خَلْقاً آخَرَ فَتَبارَکَ اللهُ أَحْسَنُ الْخالِقِینَ): «سپس آن را آفرینش تازه اى بخشیدیم، پس بزرگ و پر برکت است خدایى که بهترین آفرینندگان است!»(5)

در اینجا اشاره به مهمترین و عالى ترین مخلوقات خدا یعنى نوع انسان شده، آن هم در مرحله دمیدن روح و به همین جهت خداوند به عنوان بهترین خلق کنندگان توصیف شده است.

توضیح و پیام

«خالق» از ماده «خلق» در اصل به معناى اندازه گیرى مستقیم و ایجاد و ابداع بى سابقه است(6)

بعضى از ارباب لغت براى آن دو ریشه قائل شده اند، یکى معناى فوق و دیگرى معناى صاف و مسطح بودن است(7) ولی بعید نیست که هر دو به یک معناى باز گردد که همان اندازه گیرى و تنظیم و ابداع است.
به هر حال خلقت در مورد خداوند به آنچه گاه در مورد بندگان اطلاق مى شود و تعبیر «احسن الخالقین» نیز ناظر به آن است، بسیار متفاوت است، بلکه خلقت به معناى حقیقى کلمه، تنها در مورد خداوند صادق است که موجودات را از عدم به هستى مى آورد بدون هیچ سابقه، در حالى که اگر انسان یک اثر صنعتى یا هنرى یا معمارى ابداع کند، نتیجه ترکیب و پیوند مواد مختلفى است که از جهان طبیعت و خلقت گرفته و به اشکالى که آن را نیز قبلاً در عالم آفرینش دیده در مى آورد. (یا اشکال مختلفى را به هم ترکیب مى نماید.)
به این ترتیب، نه مادّه آن ابداع او است و نه صورت آن.
باید توجّه داشت وصف خالقیت یا خلاّقیت، گسترده ترین صفات فعل است که تمام جهان هستى را در بر مى گیرد و مظهر آن آسمان و زمین و عالم ماده و ماوراى ماده است.
خالقیّت خداوند بزرگترین نشانه هستى او است، چرا که هرجا قدم مى نهیم نمونه هائى از خلقت و آفرینش او را که نشانه هاى وجود او هستند مى بینیم.
از آنجا که هریک از صفات الهى پیامى براى انسان ها دارد و یکى از اهداف مهم طرح آنها در قرآن ـ که یک کتاب معرفت و تربیت است ـ همان مى باشد، این صفت او نیز به انسان مى گوید:
دلیل وجود تو آثار وجودى تو است، ابداع و آفرینش آثار علمى، اجتماعى و مانند آن، و اگر اثرى از خود نگذاشتى هیچ شباهتى با آن ذات بى مثال ندارى و تخلّق به اخلاق او نیافته اى و راهى به سوى او نبرده اى.
بکوش تو هم آثارى بیافرین و نقشى بیفکن!
و پرتوى از این صفت بارز الهى در خود داشته باش.

 



پی نوشتها :

1. سوره رعد، آیه 16.
2. سوره ص، آیه 71.
3. سوره حشر، آیه 24.
4. سوره حجر، آیه 86.
5. سوره مؤمنون، آیه 14.
6. مفردات راغب.
7. مقائیس اللغه.


 
عکس روز
 

 
 
نوا
 

Salavate emam reza

 
 
ورود اعضاء
   
 
اخبار قرآني
 
 
  موسسه فرهنگی قرآن وعترت ثامن‌الائمه علیه السلام در نوزدهمین نمایشگاه بین المللی قرآن و عترت اصفهان
  حضور پسران ودختران نسیم رحمت در جشن انقلاب و راهپیمایی ۲۲ بهمن ماه سال 1402
  مراسم آیین نمادین زنگ انقلاب به مناسبت دهه فجر
  جشن عبادت دانش آموزان سوم دبستان دخترانه نسیم رحمت
  حضور خادمان امام رضا در دبستان و پیش دبستانی پسرانه نسیم رحمت
  جشن پایان سال تحصیلی نوآموزان پیش دبستانی های موسسه فرهنگی آموزشی نسیم رحمت رضوی
  برگزاری همایش اساتید، مربیان و معلمین موسسه فرهنگی قرآن و عترت ثامن الائمه علیهم السلام و نسیم رحمت رضوی
  برگزاری محفل انس با قرآن کریم در شهر افوس با همکاری مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت ثامن الائمه علیه السلام
  به وقت کلاس رباتیک
  مراسم تجلیل از رتبه اول مسابقات بین المللی کشور کرواسی و رتبه اول مسابقات تلویزیونی کشوری اسراء
 
 
 
میهمانان دانشجویان خردسالان   فارسی العربیة English
كليه حقوق اين سايت مربوط به مؤسسه ثامن الائمه(ع) ميباشد