شهر قم در مركز ايران و جنوب شهر تهران (پايتخت ايران) قرار دارد و بارگاه مقدس حضرت معصومه(سلام الله عليها) در آن واقع‌ است‌. در سال 605 هجرى به دستور «امیر مظفر احمدبن اسماعیل» بزرگ خاندان آل مظفر، بزرگترین استاد کاشى ساز آن زمان «محمدبن ابى طاهر کاشى قمى» کار ساخت و پرداخت کاشى‌هاى متنوع مرقد را شروع کرد و بعد از هشت سال، در سال 613 کاشى‌هاى آن آماده و نصب گردید. اخیراً در سال 1377 شمسى، مرقد مطهر به شکل جدید که آمیخته‌اى از کاشى و سنگ است تجدید بنا شد و همچنین دیواره‌هاى داخلى با سنگ مرمر سبز آراسته گردید.

ضریح
در سال 965 هجرى شاه طهماسب صفوى، در چهار طرف مرقد ضریحى آجرى آراسته به کاشی‌هاى هفت رنگ و کتیبه‌هاى معرق بنا نمود و در اطراف آن منافذى باز بود تا هم مرقد دیده شود و هم زائران نذورات خود را داخل ضریح بریزند .در سال 1230 هجرى قمرى فتحعلى شاه، همان ضریح را نقره پوش کرد که این ضریح به مرور زمان فرسوده شد و در سال 1280 ضریحى که از نقره ضریح سابق و نقره‌هاى موجود در خزانه ساخته شده بود به جاى آن نصب گردید .این ضریح چندین مرتبه تجدید بنا و اصلاح شد و سالهاى متمادى روى مرقد حضرت باقى بود تا این که در سال 1368 هجرى شمسى به دستور تولیت آن زمان شکل ضریح را تغییر دادند و ضریحى را با ظرایف و شاهکارهاى هنرى ویژه‌اى به جاى آن نصب نمودند که آن ضریح همچنان برفراز تربت نورانى حضرت برقرار است و در اسفند ماه 1380 شمسى اصلاحات و تعمیرات جدید صورت گرفت.

رواق ها
محدوده‌هاى نزدیکتر به ضریح مطهر را رواق می‌گویند. حرم مطهر دارای چهار رواق است:

 -1رواق بالاسر که محوطه بین مسجد بالاسر تا ضریح مطهر است و با آیینه کارى و گچکارى‌هاى بسیار زیبا آراسته شده است.

-2 رواق دارالحفاظ که محوطه بین ایوان طلا و ضریح مطهر است.

-3 رواق آینه (شهید بهشتى) که در بخش زنانه و پایین پاى حضرت (سلام الله عليها) واقع است.

 -4رواق پیشرو که محوطه بین مسجد طباطبایى تا ضریح مطهر است.

صحن ها
حرم مطهر دارای سه صحن است. 

صحن نو (اتابکى)
این صحن زیبا داراى چهار ایوان شمالى، جنوبى و شرقى و غربى است: ایوان شمالى آن ورودى از میدان آستانه و ایوان جنوبى ورودى از طرف قبله و ایوان شرقى ورودى از خیابان ارم و ایوان غربى همان ایوان آینه است در هر کدام از این ایوان‌هاى یاد شده ظرایف و آثار هنرى، معمارى خاصى به کار رفته است. این صحن آز آثار (میرزا على اصغر خان صدر اعظم) است که از سال 1295 هجرى قمرى تا سال 1303 بناى آن طول کشیده است. 

صحن عتیق (قدیم)
صحن عتیق (واقع در شمال روضه مبارکه) اولین صحنى است که در این بارگاه مبارکه بنا شده، این صحن را چهار ایوان زیبا فرا گرفته است. ایوانى با عظمت در جنوب که همان ایوان طلا (ورودى صحن به روضه مطهره) مى‌باشد و ایوانى در شمال که ورودى فیضیه به صحن را تشکیل مى‌دهد که ساختمان نقاره خانه روى آن بنا شده است و ایوانى در غرب که ورودى مسجد اعظم به صحن است و در شرق، ایوان ورودى صحن عتیق به صحن نو واقع است. این صحن و ایوانهاى اطراف آن را  »شاه بیگى» همسر شاه اسماعیل صفوى در سال 925 هجرى قمرى بنا نمود. از سال  1377 نيز تعمیرات اساسى در این صحن و مقابر اطراف شروع شده است که همچنان ادامه دارد.

صحن صاحب الزمان
این صحن با بیوتات متعلق به آن در مساحتی حدود 8 هزار متر مربع با چهار جهت ورودی، در سال 1381 شروع و در سال 1384 افتتاح گردید. ورودی شرقی "شبستان امام خمینی"، ورودی غربی "پل آهنچی"، ورودی شمالی "بست مسجد اعظم " ، ورودی جنوبی "خیابان جدیدالاحداث". دیواره های اطراف این صحن منقوش به کتیبه‌های قرآنی با خطوط بنائی و کوفی در ساختار و طرح جدید با ترکیبی از سیمان سفید و آجر است.

گلدسته‌ها

گلدسته‌های ایوان طلا
در دو طرف این ایوان در صحن عتیق، گلدسته‌هایی پوشیده از کاشی گرهی به صورت مارپیچ (به بلندی 17/40 متر از سطح بام و قطر 1/50متر) ساخته شده است که بین پیچ‌ها، اسامی مبارک: «الله»، «محمد»، «على» به خط کوفی نوشته شده است که در بالای آنها زیر مقرنس کتیبه‌ای قرار دارد، که سقف آن "ان الله و ملائکته یصلون ... " است.
این مأذنه‌ها به دستور «محمد حسین خان شاهسون شهاب الملک»، در سال 1285 هجرى قمرى، طلا کارى شد. در سال 1385 هجری شمسی تعمیرات دیگری بر روی این گلدسته‌ها صورت گرفت و سر گلدسته‌ها طلاکاری شد.

گلدسته‌هاى ایوان آینه
بر فراز پایه‌هاى دو طرف ایوان دو مأذنه است که، از بلندترین بناهاى آستانه مى‌باشد.

ارتفاع آنها از سطح بام 28 متر و از سطح صحن 42/80 متر و محیط آن 3/30 متر می باشد. در بالاى مأذنه‌ها کتیبه‌اى با پهناى حدود یک متر دیده مى‌شود که متن آن در یکى از مأذنه‌ها «لا حول ولا قوه الا بالله العلى العظیم» و در دیگرى «سبحان الله و الحمدلله و لا اله الا الله و الله اکبر» است.

پوشش هر دو مأذنه از بالا تا پایین سرتاسر کاشى گرهى است که در میان آنها نام‌هاى پروردگار متعال خوانده مى‌شود. بانی آنها، امین السلطان و معمار، استاد حسن معمار قمی می‌باشد و کاشی کاری گلدسته‌های مذکور بعد از پیروزی انقلاب اسلامی تعویض شده است.

گلدسته های صحن بزرگ
در صحن بزرگ (نو یا اتابک) روبروی ایوان آیینه قرار دارند. پوشش آنها، کاشی گرهی هشت ضلعی متساوی است. روی چهار ضلع این گلدسته‌ها نام‌های مبارک «الله » ، «محمد»، «على» از بالا به پایین 4 مرتبه نوشته شده است.

گنبد
اولین گنبدی که «پس از سایبان حصیری موسی بن خزرج» بر فراز قبر فاطمه معصومه بنا شد، قبه‌ای برجی شکل بود که به همت زینب دختر امام جواد از مصالح آجر و سنگ و گچ در اواسط قرن سوم هجری ساخته شد. به مرور زمان و پس از دفن بعضی از بانوان علوی در جوار فاطمه معصومه دو گنبد دیگر در کنار گنبد اول ساخته شد. این سه گنبد تا سال 447 هجری قمری برقرار بودند تا این که در همان سال «میر ابوالفضل عراقی» (وزیر طغرل کبیر) به تشویق شیخ طوسی (ره) به جای آن سه گنبد، گنبد مرتفعی، آراسته به نقشهای رنگ آمیزی و تزیینات آجری و کاشی بدون ایوان و حجره بنا نهاد، که تمام قبور سادات و آن بانوان را فرا می‌گرفت.

در سال 925 هجری قمری همین گنبد به همت «شاه بیگی بیگم» همسر شاه اسماعيل تجدید بنا و سطح خارجی گنبد با کاشی‌های معرق آراسته گردید. ضمناً ایوان رفیع با دو مناره در صحن عتیق ساخته شد. نهایتاً در سال 1218 هجری همزمان با سلطنت فتحعلي شاه قاجار گنبد با خشت‌هایی طلایی تزیین شد که تا سال 1379 شمسی باقی ماند. درسال 1380 به علت تخریب ظاهر گنبد و جهت جلوگیری از وارد شدن صدمات دیگر به ساختمان گنبد، خشت‌های طلایی سابق جمع‌آوری گردید و پس از بازسازی و تعمیرات اساسی که با هزینه‌ای بالغ بر 25 میلیارد ریال بر روی گنبد صورت گرفت، مراسم پرده برداری از گنبد جدید در تاریخ  1384هجری شمسی برگزار شد.