تفسير موضوعي قرآن كريم
برگرفته شده از کتاب پيام قرآن نوشته آيت الله العظمي مکارم شيرازي
برترین شراب بهشتى!
در آیات فوق «هفت نوع از شراب هاى بهشتى» مطرح شده، و از مجموع آنها به خوبى استفاده مى شود که نوشیدن هاى بهشت انواع و اقسامى دارد، بعضى در نهرها جارى است، نهرهایى از شیر و عسل و آب و شراب، بعضى در ظرف هاى در بسته مهر شده، و بعضى از چشمه هایى است که از آسمان بهشت یا طبقات بالاى آن فرو مى ریزد، و به نظر مى رسد که برترین شراب طهور بهشتى همین است که «شراب تسنیم» نام دارد و ویژه مقرّبان است.
در تفسیر على بن ابراهیم آمده است که: اَشْرَفُ شَرابِ اَهْلِ الْجَنَّةِ یَأْتیهِمْ فی عالی تَسْنیم وَ هِىَ عَیْنٌ یَشْرَبُ بِها الْمُقَرَّبُونَ، وَ المُقرَّبُونَ آلُ مُحمَّد(صلى الله علیه وآله وسلم)... وَ الْمُقَرَّبُونَ یَشْرَبُونَ مِنْ تَسْنیم بَحْتاً صِرْفَاً وَ سائُر الْمُؤْمِنینَ مَمْزُوجاً!:
«برترین شراب اهل بهشت، نوشیدنى خاصى است که از بالا (همچون آبشارى) به سوى آنها مى آید، و آن چشمه اى است که مقربان از آن مى نوشند، و مقرّبان همان آل محمداند... آنها شراب تسنیم را بطور خالص مى نوشند و دیگران ممزوج «با شراب طهور».(1)
در مرحله بعد از آن، «شراب طهور» است که در آیه 21 سوره انسان به آن اشاره شده بود، به قرینه اینکه تنها شرابى که در قرآن مجید ساقیش خدا شمرده شده است همین شراب طهور است!.
ناگفته نماند: که اینها همه اوصافى است که از دور مى شنویم و مى خوانیم، و شبحى کم رنگ از آنچه در آن عالم کبیر است در اذهان خود مجسّم مى سازیم، وگرنه توصیف نعمت هاى بهشتى و شراب هاى طهور آن غیر ممکن و درکش براى زندانیان جهان ماده محال است: فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما اُخْفِیَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ اَعْیُن: «هیچ کس نمى داند نعمت هاى پنهانى که مایه روشنایى چشم است چگونه است؟» (الم سجده - 17).
ناگفته نماند: که اینها همه اوصافى است که از دور مى شنویم و مى خوانیم، و شبحى کم رنگ از آنچه در آن عالم کبیر است در اذهان خود مجسّم مى سازیم، وگرنه توصیف نعمت هاى بهشتى و شراب هاى طهور آن غیر ممکن و درکس براى زندانیان جهان ماده محال است: فَلا تَعتلَمُ نَفْسٌ ما اُخْفِیَ لَهُمْ مِنْ قُرَّة اَعْیُن: «هیچکس نمى داند نعمت هاى پنهانى که مایه روشنائى چشم است چگونه است؟» (الم سجده - 17).
جالب اینکه قرآن مجید براى رفع هرگونه ابهام در زمینه تفاوت واضحى که میان شراب هاى آلوده این دنیا و شراب هاى طهور بهشتى است تعبیرات مختلفى دارد، در یکجا مى گوید: بَیتضاءَ لَذَّة لِلشَّارِبینَ: «شرابى است درخشان و سفید و لذت بخش براى نوشندگان» (صافات - 47) نه همچون شراب هاى خونرنگ دنیا، تلخ و نامطبوع که حتّى نوشندگان آن در آغاز آن را با کراهت مى نوشند، بلکه شرابى است که از همان آغاز، لذّت بخش است، و به دنبالش نشئه هاى معنوى و روحانى غیر قابل وصف مى باشد.
سپس مى افزاید: «نه در آن فساد عقل است و نه اسباب سستى تن» (لا فیها غَوْلٌ وَ لاهُمْ عَنْها یُنْزَفُونَ).
شراب هاى دینا عقل را فاسد مى کند، و بدن ها را در حال مستى آنچنان سست مى سازد که قادر به حرکت و حفظ تعادل خویش نیستند، ولى شراب هاى طهور بهشتى شعله هاى عقل و هوش را فروزانتر مى کند، و جذبه هاى عشق را شدیدتر، و جسم و جان را براى تمتّع از لذت معنوى و مادى آگاه تر و آماده تر مى سازد.(2)
و در جاى دیگر بعد از اشاره به بعضى از شراب هاى بهشتى مى فرماید: لایُصَدَّعُونَ عَنها وَ لا یُنْزِفُونَ «نه سردرد مى گیرند و نه مست مى شوند» (واقعه 19).
«یُصَدَّعُونَ» از ماده «صُداع» (بر وزن غبار) به معناى سردرد است و ریشه اصلى آن «صَدْع» به معناى شکافتن مى باشد، و از آنجا که وقتى انسان به سردردهاى شدید مبتلا مى شود گویى مى خواهد از شدت درد، سرش بشکافد این واژه در سر دردهاى شدید به کار رفته است.
خلاصه اینکه شراب هاى دنیا بدبو و بد طعم و دردسر آفرین و مایه مستى و ضعف عقل، و موجب انواع بیمارى هاى جسمى و روحى است، و گاه به دنبال آن حالت تهوع و دل درد مى باشد، در حالى که شراب هاى آخرت لذت بخش، عقل آفرین، نشاط انگیز، و مایه پرورش جسم و جان و توجه به خدا و نشئه روحانى و معنوى است.
پی نوشتها:
(1). تفسیر على بن ابراهیم، جلد 2، صفحه 412.
(2). غول (بر وزن قول) در اصل به معناى غافلگیر کردن است (و لذا «غیله» به معناى ترور آمده است) این واژه به فساد مخفیانه و پنهانى که در چیزى نفوذ مى کند نیز اطلاق مى شود - «ینزفون» از ماده «نزف» (بر وزن حذف) به معناى از بین بردن چیزى به صورت تدریجى است، لذا به خونریزى رگ ها «نزف الدم» مى گویند، این همان کارى است که شراب دنیا در وجود انسان مى کند که تدریجاً او را خراب مى سازد.
|