تفسير موضوعي قرآن كريم
برگرفته شده از کتاب پيام قرآن نوشته آيت الله العظمي مکارم شيرازي
کتیبه سردرهاى بهشت!
کتیبه ها در هر ساختمان معمولا بیانگر محتوى و هدف واقعى آن ساختمان است از روایات اسلامى استفاده مى شود که درهاى بهشتى کتیبه هاى قابل توجهى دارد، دقت در این روایات عمق بیشترى به آنچه در بالا در مورد تفسیر درهاى بهشت گفتیم مى بخشد و حقایق جالب ترى از آن ارائه مى دهد.
از جمله در حدیثى از «جابر بن عبدالله» از پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله وسلم) مى خوانیم: مَکْتُوبٌ عَلَى بابِ الْجَنَّةِ لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ، مُحَمَّدٌ رَسُولُ الله، عَلىٌّ اَخوُ رَسُولِ اللهِ: «بر در بهشت نوشته شده است معبودى جز «الله» نیست، محمد رسول خدا، و على برادر رسول الله است».(1)
با توجه به اینکه حدیث فوق در بسیارى از کتب شیعه و اهل سنت با عبارات گوناگونى نقل شده است اهمیت این اصول سه گانه در دین اسلام روشن و آشکار مى شود.
در حدیث دیگرى از امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم: عَلى بابِ الْجَنَّةِ مَکْتُوبٌ: اَلصَّدَقَةُ بِعَشَرَة وَ الْقَرْضُ بِثَمانِیَةَ عَشْر: «بر در بهشت نوشته شده است بخشش در راه خدا ده برابر پاداش دارد، و وام دادن هیجده برابر».(2)
و این خود مى رساند که یک اصل اساسى براى ورود در بهشت همان توجه به مشکلات مالى نیازمندان و محرومان جامعه و کمک به آنهاست.
و بالاخره در حدیث مفصل دیگرى که شرح ماجراى معراج و مشاهده بهشت و دوزخ در آن سفر آسمانى آمده است مى خوانیم: پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله وسلم) فرمود: بهشت هشت در داشت و بر هر درى چهار کلمه نوشته شده بود که از تمام دنیا و آنچه در دنیاست براى کسى که بداند و عمل کند بهتر است، و سپس کلمات چهارگانه هر یک از این درها را بیان مى کند، با این قید که بر سر هر در قبل از ذکر این چهار کلمه جمله «لا اِلهَ اِلاّ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللهِ عَلِىٌّ وَلِىٌّ اللهِ» آمده است.
بر در اوّل نوشته شده... اسباب زندگى صحیح، قناعت، حقشناسى، ترک کینه توزى، و همنشینى با اهل خیر است.
روى در دوّم نوشته شده... اسباب سرور آخرت چهار چیز است: دست کشیدن بر سر یتیمان، محبت نسبت به مستمندان و بیوه زنان، کوشش در حوائج، مؤمنان، و تفقد از فقرا و مساکین.
روى در سوّم نوشته شده... اسباب سلامت در دنیا چهار چیز است: کم گفتن، کم خوابیدن، کم راه رفتن، و کم خوردن.
روى در چهارم نوشته شده... کسى که ایمان به خدا و روز قیامت دارد باید میهمان را احترام، و همسایگان را گرامى، و پدر و مادر را محترم شمرد، و سخن نیک بگوید یا خاموش شود.
روى در پنجم نوشته شده... هرکس مى خواهد به او ستم نشود ستم نکند، هرکس مى خواهد به او دشنام ندهند دشنام نگوید، هرکس مى خواهد خوار نگردد دیگران را خوار نکند، و هرکس مى خواهد در دنیا و آخرت به دستگیره محکمى چنگ زند بگوید: لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللهِ، عَلِىٌّ وَلِىُّ الله
و روى در ششم نوشته شده... هرکس مى خواهد قبر او گشاده باشد بناى مسجد کند، و هرکس مى خواهد بدنش طعمه حشرات زیر زمین نشود در مسجد بسیار بماند، و هرکس مى خواهد جسدش سالم بماند و پوسیده نشود مساجد را نظافت کند، و هرکس مى خواهد جایگاه خویش را در بهشت ببیند مساجد را فرش کند.
و بر در هفتم نوشته شده.... نورانیت قلب در چهار چیز است: عیادت بیماران، تشییع جنازه، خرید کفن، و اداء دیون.
و بالاخره بر در هشتم نوشته شده... هرکس مى خواهد از این درها وارد بهشت گردد به چهار چیز چنگ زند: سخاوت، حسن خلق، صدقه، و ترک آزار بندگان خدا.(3)
ابعاد تربیتى و انسانى این حدیث بسیار گسترده و روشن است، و نشان مى دهد ورود در کانون رحمت الهى و بهشت جاودان در گرو چه اعمال و صفاتى است؟
پی نوشتها:
(1). بحارالأنوار، جلد 8، صفحه 131، حدیث 34 - این حدیث یا شبیه آن در بسیارى از کتب اهل سنت نیز آمده است از جمله حافظ ابونعیم اصفهانى در حلیة الأولیاء (ج 7، ص 256) و حافظ ابوبکر بغدادى در تاریخ بغداد (ج 7، ص 387) و ابن مغازلی در کتاب مناقب امیرالمؤمنین (مخطوط) و حافظ سمعانى نیشابورى در مناقب الصحابه طبرى در ذخائر العقبى (ص 66) و ابن حجر عسقلانى در لسان المیزان (ج 4، ص 81) و گروه کثیر دیگرى آن را نقل کرده اند (براى توضیح بیشتر به جلد 4 احقاق الحق صفحه 199 به بعد و 280 به بعد و 387 مراجعه فرمایید).
(2). همان مدرک، صفحه 181، حدیث 140 (تعبیر به 18 برابر ممکن است از این نظر باشد که در وام دادن دو کار خیر انجام مى شود «رفع حاجت مؤمن» و «حفظ حیثیت او» و هر کدام ده حسنه دارد، و چون باز پس مى گیرد دو حسنه کاسته مى شود و هیجده حسنه مى شود).
(3). بحارالأنوار، جلد 8، صفحه 145، حدیث 67 (با کمى تلخیص).
|